Nieuw filmpje over veilig werken met cryogene stoffen

"In laboratoria, zorgklinieken en poliklinieken wordt veel gewerkt met cryogene stoffen zoals vloeibaar stikstof, zuurstof en droogijs." Zo begint een nieuw filmpje over veilig werken met cryogene stoffen. Het script is gemaakt door arbeidshygiënisten van de gezamenlijke umc's in opdracht van de NFU. Aan mij, als hoger veiligheidskundige die regelmatig presentaties geeft over dit onderwerp, was het de eer om de verteller in het filmpje te mogen spelen. Het filmpje is ontstaan omdat er vanuit met name de laboratoria behoefte was aan informatie voor (nieuwe) medewerkers over veilig werken met cryogene stoffen in een ziekenhuisomgeving. Er bestaan al wel filmpjes over de industrie, maar dat is toch een beetje de ver-van-mijn-bed-show.

Bewustwording

Ik ben een groot voorstander van dit soort pragmatische filmpjes. We kunnen van alles gedetailleerd op papier zetten in instructies of SOPS (safety operations procedures); dat is zeker niet verkeerd, maar de ervaring leert ook dat papier niet altijd even goed wordt gelezen. Beelden zeggen meer dan woorden. Het filmpje maakt umc-medewerkers bewust waar ze op moeten letten bij het werken met cryogene stoffen. Want ik zeg altijd maar: er werken slimme mensen in een umc, maar die zijn vooral slim op hun eigen vakgebied, de specifieke veiligheidsrisico’s moet je ze ook gewoon vertellen.

Makkelijk of veilig

Je kunt heel goed veilig werken met cryogene stoffen. Maar de neiging bestaat om bijvoorbeeld te veel vaten in een cryoruimte te zetten, want die passen er makkelijk in. Of om snel even met een paar kapotte handschoenen aan wat stikstof over te gieten, want de goede handschoenen liggen drie kamers verderop. Of om het vat met samples in stikstof bij wijze van spreken naast je bureau te zetten, want dat werkt lekker makkelijker. Het gaat bijna altijd goed, maar als je in aanraking komt met een cryogene stof kun je pijnlijke wonden krijgen.

Zuurstofverdringing

In het filmpje laten we ook zien dat er bij cryogene stoffen naast het kouderisico ook het risico is van zuurstofverdringing. Dat risico is minder bekend, maar het kan leiden tot verstikking. Dan gaat het met name over het lekken van vaten in cryoruimtes. Die ruimtes zijn daarom voorzien van alarmsystemen en transparante deuren. Als het zuurstofniveau te laag wordt, gaat het alarm af. Verlaat de ruimte, laat de deur van de ruimte vervolgens dicht en wacht tot het ventilatiesysteem de stikstof heeft afgezogen. De kans dat die vaten gaan lekken is trouwens klein, maar de impact kan groot zijn. Als een klein stikstofvaatje van een liter gaat lekken kan dat niet zoveel kwaad. De meeste werkruimtes in het ziekenhuis zijn groot genoeg om die zuurstofvermindering op te vangen.

Maar zoals ik al zei: beelden zeggen meer dan woorden. Bekijk vooral het filmpje.

Erik Triemstra
Senior Hoger Veiligheidskundige UMCG
tel: 050 - 361 22 24
h.a.triemstra@umcg.nl