(OV)HIPEC-operatie en perfusie

Naast de gebruikelijke OK kledingvoorschriften moeten er nog aanvullende beschermingsmaatregelen worden genomen bij het spoelen met cytostatica op de OK.

Bij een (OV)HIPEC (Hypertherme Intraperitoneale Chemotherapie) operatie worden zichtbare tumoren en uitzaaiingen in de buik (en het buikvlies) zoveel mogelijk verwijderd. Microscopische tumorresten kunnen na de operatie achterblijven. Om te voorkomen dat uit deze cellen nieuwe tumoren ontwikkelen, wordt de buikholte gespoeld met cytostatica. Voor het spoelen wordt voornamelijk gebruik gemaakt van mitomycine-C, cis-platine of oxaliplatine.

Een perfusie is een chirurgische behandelmethode bij maligniteit van één van de ledematen, waarbij door het isoleren van de circulatie, gespoeld kan worden met een hoge dosis cytostaticum in de aangedane extremiteit. De behandeling gebeurt op de operatiekamer.

Bij dit type operaties is het noodzakelijk om de medewerkers te beschermen, zodat ze niet worden blootgesteld aan cytostatica. De meeste maatregelen gelden voor de (OV)HIPEC en perfusie. Sommige maatregelen zijn specifiek voor een van de ingrepen, dit is dan vermeld.

Mogelijke besmettingsroutes:

• het aanraken van besmette oppervlakken met de onbeschermde huid;
• spatten op de onbeschermde huid of in het oog;
• huidopname wanneer de handschoen doorlaat of wanneer handschoen beschadigd is; 
• het inslikken van cytostatica via de besmette handen.

Wees er alert op dat alle gebruikte materialen die in contact zijn geweest met patiëntenmateriaal zijn besmet.

Beoordeel of in plaats van roeren met de hand van de cytostatica bij de (OV)HIPEC, andere methoden zijn te hanteren, zoals gebruik van een depperklem of door middel van stroming (indien medisch mogelijk).

Chirurg/Assistent-chirurg

• Handschoenen:
  • (OV)HIPEC: twee paar handschoenen (vanwege manueel spoelen). De binnenste handschoen is getest op mitomycine, of een ander relevant cytostaticum en is tenminste voor de duur van de operatie toe te passen. De buitenste handschoen heeft manchetten tot de elleboog (bijvoorbeeld gynaecologische handschoen) in verband met mogelijke spatten tijdens het spoelen. De buitenste handschoenen worden na manueel spoelen of na 30 minuten verwisseld.
  • Perfusie: handschoenen
• Chirurgisch masker (type IIR) en een beschermbril tegen spatten (of combinatie masker/ spatscherm).
• Vochtafstotend steriel OK-schort.
• Oversloffen over klompen tijdens de operatie om verspreiding te voorkomen. 

OK-assistentes/perfusionist

• Nitril handschoenen, vochtafstotend OK-schort, oversloffen over de klompen om verspreiding te voorkomen;
• Chirurgisch masker (type IIR) en een beschermbril tegen spatten (of combinatie masker/spatscherm).

• De OK-ruimte is gemarkeerd met een waarschuwingsbord.
• Plaats celstofmatjes op locaties waar lekkage/besmetting kan optreden. Voorbeelden van dergelijke plaatsen zijn: verzamelplaats voor gazen, onder de urimeter, bijspuitpunt pomp, tussenopslag bloed- en urinemonsters.
• Een SZA-vat is aanwezig voor onder andere OK-schort, mondmaskers, handschoenen, slofjes, celstofonderleggers, afdekmateriaal, spoelvocht.
• Een spillbox/calamiteitentas is beschikbaar.
• Bij deze operaties komen geen aerosolen vrij, omdat er geen aerosolvormende handelingen worden uitgevoerd. Mitomycine-C, cis-platine en oxaliplatine zijn poedervormige cytostatica, in oplossing gebracht. Door deze fysische eigenschappen verdampen de cytostatica niet bij 41 °C. Er is daarom geen blootstelling aan cytostatica via de luchtwegen door verdamping. Dat geldt ook voor overige poedervormige cytostatica. Indien het echter een vloeistof betreft, moet  in overleg met de arbodienst worden beoordeeld of aanvullende maatregelen ter voorkoming van inademing van de stof nodig zijn. Dat is met name afhankelijk van de dampspanning van de vloeistof bij de gebruikte temperatuur (41 °C).

(OV)HIPEC, maatregelen bij buikholte:

• De buik wordt met een speciaal afdekmateriaal afgedekt waarin een opvangzak is geïntegreerd.
• Een overkapping wordt geplaatst om afkoeling van de vloeistof te voorkomen en om spatten tegen te gaan.
• Afzuiging is niet nodig, omdat dampvorming niet optreedt bij cytostatica.

Perfusie:

• Materialen, besmet met radioactieve verbindingen worden via een apart systeem afgevoerd volgens stralingsregels.
• Als het cytostaticum op de OK voor toediening gereed wordt gemaakt, moet een gesloten systeem gebruikt worden. Bij het bereiden wordt een OK-jas, handschoenen en een chirurgisch masker met spatbril gedragen.

• Zorg ervoor dat er zo min mogelijk mensen op de OK aanwezig zijn.
• Zwangeren en medewerkers die borstvoeding geven zijn niet tijdens de HIPEC en perfusie aanwezig.

Bij morsen op de vloer de plas afdekken met een celstofmatje. Na beëindiging van de OK de vloeistof opruimen via het calamiteitenprotocol.

Schoonmaakprotocol