Vervoer, opslag en afval

Neem contact op met de arbodienst. Bij de arbodienst zijn deskundigen aanwezig die u kunnen adviseren, bijvoorbeeld een veiligheidsadviseur ADR kan uitkomst bieden.

Nee, bij het transporteren van een bloedbuis (de primaire verpakking) in Nederland moet deze omgeven worden door absorptiemateriaal dat de totale inhoud van de buis kan opnemen.

Het geheel moet in een lekdichte verpakking (de secundaire verpakking) geplaatst worden. Het totaal moet in een buitenverpakking (de tertiaire verpakking) van voldoende sterkte worden gedaan.

De verpakking moet voldoen aan bepaalde eisen. Behalve een vrachtbrief hoeft er geen speciaal vervoersdocument meegestuurd te worden. Ook speciale etiketten op de verpakking zijn niet nodig, als er maar Biologische stof categorie B op de buitenverpakking staat. Er mogen meer bloedbuizen in de secundaire verpakking veilig (breukvrij, niet onderling raken) samengevoegd worden. Er worden geen speciale eisen aan de chauffeur of het voertuig gesteld. Voor het buitenland en luchttransport kunnen aanvullende eisen gelden.

Ja, voor bloedmonsters met een verdenking op een klasse 4 pathogeen en opgekweekt materiaal van klasse 2, 3 en 4 geldt dezelfde verpakkingsmethode als hierboven, maar de verpakking moet dan wel UN-gekeurd zijn.

Er moeten volgens het ADR speciale etiketten op de buitenverpakking aangebracht zijn. Ook een gespecificeerde inhoudsopgave tussen de secundaire en de buitenverpakking moet aanwezig zijn. Ook moeten een vrachtbrief, een vervoersdocument en een gevarenkaart meegezonden worden. De chauffeur is ADR-plichtig. Voor het buitenland en luchttransport kunnen aanvullende eisen gelden.

Ja, als een verpakking (droog)ijs of een ander koelmiddel bevat, moet de verpakking daarvoor geschikt en gekeurd zijn. Leveranciers hebben hiervoor speciale goedgekeurde verpakkingen of geschikte buitenpakkingen beschikbaar met etiketten en met specifieke instructies. Bij het versturen van infectieus materiaal (besmet met micro-organismen zoals virussen en bacteriën) moet de buitenverpakking ook voldoen aan de UN-keuringseisen.

Ja, mits er gebruik wordt gemaakt lekvrije patronen en verpakkingen. Een apart buissysteem, dus alleen voor het vervoer van cytostatica, wordt aanbevolen. Vanwege de kans op breuk en daardoor lekkage wordt echter aangeraden zo min mogelijk gevaarlijke stoffen met buispost te vervoeren. Indien gebruik wordt gemaakt van een buispostsysteem, raadpleeg dan de interne regels voor een juist gebruik ervan.

Ja, het bewaren van werkhoeveelheden op de werkplek is toegestaan. Dit moet niet leiden tot grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen in een ruimte. Als vuistregel wordt per ruimte een maximum opslag van 25 kg of liter gevaarlijke stoffen aangehouden. Wordt deze hoeveelheid overschreden, dan zijn extra opslagvoorzieningen noodzakelijk zoals speciale opslagkasten en lekbakken. Uw arbodienst kan u hierover adviseren.

Nee, een brandveiligheidskast is voor de opslag van brandgevaarlijke vloeistoffen. Alle (zeer licht of licht) ontvlambare stoffen, zoals ether, alcohol, aceton en xyleen, horen hierin opgeslagen te worden.

Andere gevaarlijke stoffen als zuren en logen en vaste stoffen kunnen het beste opgeslagen worden in andere speciale kasten. Zuren en logen kunnen het binnenwerk van een brandveiligheidskast aantasten waardoor de werking van de kast verloren gaat.

Het is beter om de chemicaliën zo veel mogelijk te scheiden. Maar beter is om deze in een chemicaliënkast op te slaan. Als zuren, logen, en oxiderende stoffen toch samen in één kast staan, moeten zij allemaal gescheiden van elkaar in aparte lekbakken staan. Als de legplank tevens lekbak is, worden de verschillende groepen stoffen op een eigen plank geplaatst, gescheiden van elkaar. Een afgesloten gifkast kan wel in een brandveiligheidskast geplaatst worden, gescheiden van de andere stoffen.

Nee, ether mag niet in een gewone koelkast worden opgeslagen. Een gewone koelkast is niet explosievrij. Bij warm weer wordt ether soms koel opgeslagen vanwege zijn lage kookpunt van 36°C. Dit moet dan wel in een explosievrije koelkast, waarbij geen vonken kunnen ontstaan in het opslagcompartiment.

Een klein beetje morsen of lekkage geeft door de snelle verdamping van ether (ether heeft een hoge dampspanning van 587 mbar) al gauw een explosief damp-luchtmengsel. De explosiegrens is al bij 1,7% bereikt. Vanwege het lage vlampunt (-45°C) kan een explosief mengsel ook in een koelkast ontstaan. Een enkel vonkje door de deurschakelaar van het lampje van de koelkast is dan voldoende om een explosie te veroorzaken.

Nee, het bewaren van voedsel en drank in een laboratorium is niet toegestaan. Ook mag u in een laboratoriumruimte niet eten, drinken of roken.

Nee, meestal niet. Als een brandveiligheidskast (‘plofkast’) niet op het laboratorium geplaatst kan worden, mag deze op de gang worden gezet op voorwaarde dat hij niet binnen één meter van een deur staat, de gang niet dienst doet als vluchtroute, de kast niet toegankelijk is voor bezoekers/patiënten (dus altijd op slot) en dit niet in strijd is met de plaatselijke brandverordening of de vergunningen van de umc.

Ja, dit is verplicht, volgens het Arbobesluit artikel 4.1c en verder. Op het etiket moet staan de naam van het mengsel, de percentage van de stoffen, het gevaarpictogram, de H- en P-zinnen (R- en S-zinnen), de aanmaakdatum, de verloopdatum en een paraaf of naam van de samensteller.

Dit is een ook een normering die gevolgd wordt door verschillende organisaties die laboratoria accrediteren.

Zit een kankerverwekkende, mutagene of zeer toxische stof in het mengsel, dan moet u een pictogram aanbrengen die dit type gevaar aangeeft. Een oplossing is een mengsel van meervoudige stoffen, dus bij waterige oplossingen de gangbare naam van de opgeloste stoffen vermelden. Bij een oplossing in een organische vloeistof ook de naam van het oplosmiddel vermelden. Dit geldt voor alle (werk)oplossingen die langer dan een dag bewaard worden.

Ja, meestal wel. Gebufferde zoutoplossingen zijn geen gevaarlijke stoffen en hebben geen H-zin of R-zin. Volgens de Europese afvalstoffen lijst (EURAL) vallen deze stoffen niet onder gevaarlijk afval. U mag ze daarom via de gootsteen lozen, mits er geen andere gevaarlijke stoffen in zijn opgelost boven de aangegeven concentratiegrens.

Ja, dit geldt ook voor deze groep met geneesmiddelen. Medewerkers die werken met (oplossingen van) cytostatische geneesmiddelen volgen de normale regels voor het omgaan met carcinogene en reproductie toxische stoffen en gevaarlijk afval. Op de zorgafdelingen geldt dat disposable materialen die besmet zijn met cytostatica in het SZA-vat moeten worden geworpen.

Zie ook de Arbocatalogus cytostatica op de website dokterhoe.nl.

Ja, zeker. Bijvoorbeeld chemicaliën die behoren tot de groep Zeer Zorgwekkende Stoffen. Vroeger was deze lijst bekend onder de naam ‘Zwarte-lijststoffen’.

Ze zijn zo schadelijk voor het milieu dat het altijd verboden is deze te lozen. Zware metalen, halogeenrijke organische verbindingen, polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK's) en bestrijdingsmiddelen staan bijvoorbeeld op deze lijst. In de vergunning Wet verontreiniging oppervlaktewateren van het ziekenhuis worden deze ' Zeer Zorgwekkende Stoffen' met name genoemd.

Van sommige stoffen of categorieën worden daarbij de concentratiegrenzen aangegeven die in het afvalwater niet overschreden mogen worden. De lijst wordt regelmatig bijgewerkt. Voor een overzicht van deze stoffen zie: ZZS-lijst.

Ja, elk ziekenhuis kent een aantal categorieën afvalstoffen die apart verzameld moeten worden. Zo zijn er bijvoorbeeld afvalstromen voor GGO-afval, microbiologisch besmet afval, waterig afval, organische vloeistoffen, halogeenrijk en halogeenarm.

Let op: sommige stoffen reageren heftig met elkaar of produceren gevaarlijke stoffen als ze met elkaar in contact komen, bijvoorbeeld de combinatie van zuur met loog. Stelt u zich goed op de hoogte van de voorschriften voor afvalscheiding binnen uw umc. Voor advies kunt u terecht bij de arbodienst.

Ja, elke umc kent een aantal soorten afvalstoffen die apart verzameld moeten worden. Sommige stoffen reageren heftig met elkaar of zorgen voor gevaarlijke dampen als zij met elkaar in contact komen. Let vooral op bij de combinatie van zuur met loog, chloriet of hypochloriet, cyaniden, sulfiden en bij de combinatie van salpeterzuur met mierenzuur, azijnzuur, tolueen en formaldehyde. Stel u goed op de hoogte van de voorschriften voor afvalscheiding binnen uw eigen ziekenhuis. Zo zijn er bijvoorbeeld aparte afvalstromen voor het specifiek ziekenhuis afval (SZA).

Voer resten van medicijnen af conform de regels van het umc. De apotheek speelt bij medicijnen een centrale rol. Niet alleen bij de uitgifte maar ook bij het afvoeren van medicijnen. De uitzondering op deze regel zijn de cytostatica. Restanten hiervan zijn gevaarlijk afval die afgevoerd worden via de stroom specifiek ziekenhuisafval (SZA).

Nee, losse vaten mogen niet worden gestapeld tenzij zij geschikt zijn voor stapelen of er extra voorzieningen zijn aangebracht. Breekbare verpakkingen mogen nooit worden gestapeld.

Nee, alleen door verkeerd gebruik van de drukregelaar of het afbreken van de drukregelaar bij een val van de cilinder, bij verhitting of bij doorroesten van de cilinder kan de gasfles als een projectiel wegschieten of zelfs exploderen. De cilinders met bijbehorende drukregelaars moeten in een onderhoudssysteem zitten, waarbij de leverancier de cilinders met drukregelaar regelmatig test en zo nodig vervangt.