CMR: kankerverwekkende, mutagene en reprotoxische stoffen

Kankerverwekkende stoffen kunnen kanker veroorzaken. Mutagene stoffen kunnen het genetisch materiaal veranderen en reproductietoxische stoffen kunnen het ongeboren kind schaden. De gevolgen van blootstelling aan CMR-stoffen kunnen van blijvende aard of levensbedreigend zijn. Voor de beoordeling van de werksituatie en de te nemen maatregelen wordt er geen verschil gemaakt tussen mutagene, carcinogene stoffen of reproductietoxische stoffen.  

Cytostatica zijn stoffen die gebruikt worden voor de behandeling van patiënten met kanker en in de research op dit vakgebied. Deze cytostatica kunnen zelf ook weer kankerverwekkend zijn.  

Bij laboratoriumonderzoek worden veel (verdacht) kankerverwekkende en mutagene stoffen gebruikt, zoals acrylamide, boorzuur, chloroform, formaline en ethidiumbromide. Ook kleurstoffen bij DNA-onderzoek vallen vaak onder deze categorie. Beperk het gebruik van deze stoffen en houd je aan de volgende voorschriften uit het Arbobesluit om de risico’s tegen te gaan: 

• Werk alleen met een kankerverwekkende/mutagene stof als vervanging door een minder gevaarlijk alternatief niet mogelijk is. 
• Beargumenteer de reden voor het gebruik. 
• Markeer locaties waar met kankerverwekkende stoffen wordt gewerkt. 
• Als blootstelling mogelijk is, registreer dan deze personen als risicogroep. 

Naast de reguliere registratie-eisen gelden voor kankerverwekkende en mutagene stoffen aanvullende eisen. Het ministerie van SZW heeft lijsten met kankerverwekkende en/of mutagene stoffen waarvoor de volgende aanvullende registratie verplicht is: 

• De hoeveelheid die per jaar wordt vervaardigd, gebruikt of aanwezig is. 
• Het aantal medewerkers dat op de arbeidsplaats blootgesteld kan worden. 
• De aard van de werkzaamheden die ermee worden uitgevoerd. 
• De wijze waarop medewerkers eraan worden blootgesteld. 
• De reden waarom gebruik strikt noodzakelijk is en de stof niet vervangen kan worden door een veiliger alternatief. 
• De genomen beschermende maatregelen. 

Als uit de blootstellingsbeoordeling blijkt dat de werkzaamheden met CMR-stoffen een gevaar voor de gezondheid opleveren, moeten van betrokken medewerkers de volgende gegevens worden geregistreerd en minimaal veertig jaar na het beëindigen van de werkzaamheden worden bewaard: 

• De persoonsgegevens van blootgestelde medewerkers. 
• Blootstellinggegevens: aard, mate en duur bij regulier werk en bij incidenten. 

Het ministerie van SZW houdt een lijst bij met kankerverwekkende, mutagene en reproductietoxische stoffen en processen (CMR) als bedoeld in artikel 4.11 van het Arbeidsomstandighedenbesluit. 

Op het Arboportaal over CMR-stoffen van SZW vind je altijd de meest actuele lijst.